Το μνημόνιο του 1843

Η λέξη μνημόνιο δεν είναι δυστυχώς πρωτόγνωρη για το ελλαδικό κράτος. Αντιθέτως είναι πάρα πολύ γνωστή για την πατρίδα μας, αφού πολλές φορές στο παρελθόν βρεθήκαμε αντιμέτωποι με τους μαυραγορίτες δανειστές μας. Πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή του 1843, όταν η Ελλάδα έπρεπε να καταβάλει στις τράπεζες της Ευρώπης τα τοκοχρεολύσια παλιότερων δανείων της χώρας. Χρήματα που αντί να διατεθούν για βελτίωση των υποδομών που θα βοηθούσαν την εξαθλιωμένη ελληνική οικονομία, είχαν σπαταληθεί σε εμφυλίους σπαραγμούς και στα λούσα του παλατιού και των Βαυαρών συμβούλων του στέμματος. Οι τόκοι που έπρεπε να καταβάλλονται κάθε χρόνο ήταν 7 εκατομμύρια δραχμές, που τότε ισοδυναμούσαν με το μισό των συνολικών εσόδων του ελληνικού κράτους που μετά βίας έφταναν τα 14 εκατομμύρια ετησίως. Στην πραγματικότητα, με την καταβολή των τόκων δεν περίσσευε τίποτα να επενδυθεί προς όφελος του ελληνικού λαού.

Την άνοιξη του 1843, η κυβέρνηση παίρνει μέτρα λιτότητας, τα οποία όμως δεν αποδίδουν τόσο ώστε να συγκεντρωθούν τα απαιτούμενα για την ετήσια δόση χρήματα. Έτσι, τον Ιούνιο του 1843, η ελληνική κυβέρνηση ενημερώνει τις ξένες κυβερνήσεις ότι αδυνατεί να καταβάλει τις οφειλές της και αιτείται, χωρίς ωστόσο να έχει οποιοδήποτε ανταπόκριση, νέου δάνειου από τις μεγάλες δυνάμεις, ώστε να αποπληρώσει τα παλιά χρέη. Έτσι, αντί να εγκρίνουν νέο δάνειο, εκπρόσωποι των τότε τριών μεγάλων δυνάμεων (Αγγλία-Γαλλία-Ρωσία) συνεδριάζουν στο Λονδίνο με θέμα το ελληνικό χρέος και καταλήγουν σε καταδικαστικό πρωτόκολλο. Οι εκπρόσωποι των τριών μεγάλων δυνάμεων με το πρωτόκολλο στο χέρι, παρουσιάζονται στην ελληνική κυβέρνηση και απαιτούν την ικανοποίηση του. Έτσι αρχίζουν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στα δύο μέρη και μετά από έναν μήνα υπογράφεται μνημόνιο (!), σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα πρέπει να πάρει μέτρα ώστε να εξοικονομηθούν εντός των αμέσως επόμενων μηνών το αστρονομικό επιπλέον ποσό των 3,6 εκατομμυρίων δραχμών, ώστε να αποδοθεί στους δανειστές της. Για να είναι μάλιστα βέβαιοι ότι το μνημόνιο θα εφαρμοστεί στο ακέραιο, οι εκπρόσωποι-πρεσβευτές απαιτούν να παραβρίσκονται στις συνεδριάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου το οποίο θα εγκρίνει τα μέτρα και να λαμβάνουν ανά μήνα λεπτομερή κατάσταση της πορείας εφαρμογής τους, αλλά και των ποσών που εισπράττονται.

Ιδού και τα βασικά μέτρα που επέβαλε η κυβέρνηση μέσα στο 1843 σε εφαρμογή του τότε μνημονίου: 1. Απολύθηκε το ένα τρίτο των Δημοσίων υπαλλήλων και μειώθηκαν 20% οι μισθοί όσων παρέμειναν. 2. Σταμάτησε η χορήγηση συντάξεων, που τότε δεν δίνονταν στο σύνολο του πληθυσμού αλλά σε ειδικές κατηγορίες. 3. Μειώθηκαν κατά 60% οι στρατιωτικές δαπάνες, μειώθηκε δραστικά ο αριθμός των ενστόλων και αντί για μισθό οι στρατιωτικοί έπαιρναν χωράφια. 4. Επιβλήθηκε προκαταβολή στην είσπραξη του φόρου εισοδήματος και της "δεκάτης", που ήταν ο φόρος για την αγροτική παραγωγή. 5. Αυξήθηκαν οι δασμοί και οι φόροι χαρτοσήμου. 6. Απολύθηκαν όλοι οι μηχανικοί του Δημοσίου και σταμάτησαν όλα τα δημόσια έργα. 7. Καταργήθηκαν εντελώς όλες οι υγειονομικές υπηρεσίες του κράτους. 8. Απολύθηκαν όλοι οι υπάλληλοι του εθνικού τυπογραφείου, όλοι οι δασονόμοι, οι δασικοί υπάλληλοι και οι μισοί καθηγητές πανεπιστημίου. 9. Καταργήθηκαν όλες οι διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό. 10. Νομιμοποιήθηκαν όλα τα αυθαίρετα κτίσματα και οι καταπατημένες "εθνικές γαίες" με την πληρωμή προστίμων νομιμοποίησης. 11. Περαιώθηκαν συνοπτικά όλες οι εκκρεμείς φορολογικές υποθέσεις με την καταβολή εφάπαξ ποσού.

Και το αποτέλεσμα: Ο κόσμος εξαθλιώθηκε για μεγάλο διάστημα, οι ξένοι πήραν ένα μέρος των χρημάτων τους, η χώρα είδε κι έπαθε να συνέλθει, αλλά πτώχευσε εκ νέου ύστερα από πενήντα ακριβώς χρόνια, με το "Κύριοι, δυστυχώς επτωχεύσαμεν" του Χαριλάου Τρικούπη το 1893.

Υ.Γ.: Οι οποιοσδήποτε ομοιότητες με την σημερινή κατάσταση μόνο συμπτώσεις δεν μπορούν να θεωρηθούν….